Bilgilendirme Kalpte üfürüm nedir?

Hekimin aileye "çocuğumuzun kalbinde bir üfürüm, ses, hırıltı, hışıltı duyuyorum" şeklindeki ifadesinden sonra bu bulgu ailede büyük bir endişeye yol açmaktadır. Üfürüm sıklıkla herhangi bir rahatsızlığı olmayan ve bazı yaş gruplarında daha sık olmak üzere hemen her yaşta duyulabilen bir muayene bulgusudur. Bazı yaş gruplarında 5 çocuğun 4'ünde dahi duyulabilmektedir. Bu tarz masum üfürümler kanın pompalanması esnasında kalbin içindeki doğal yapılardan kaynaklanabilen normal titreşimlerden oluşmaktadır. Üfürümün şiddeti sıklıkla 1'den 6'ya kadar (1/6, 2/6.....6/6) ifade edilmektedir.

Masum üfürümler kalıcı mıdır?
Masum üfürüm niteliğindeki sesler bazı durumlarda daha da şiddetli duyulabilmekte ve üfürümün şiddeti artmaktadır. Bunlar kansızlık, demir eksikliği, ateş, gribal enfeksiyonlar, üst solunum yolu enfeksiyonları, korku, heyecan, kaygı ve tiroid bezine ait bazı durumlardır. Bu klinik durumlar ortadan kalktığında üfürümün şiddeti azalmakta veya üfürüm kaybolmaktadır. Yaşa bağlı duyulan masum üfürümler de yine zamanla şiddeti azalarak kaybolmaktadır yani kalıcı değildir. Masum üfürümü olan çocukların diğer sistem muayene bulguları da sıklıkla normaldir.

Masum üfürümler çocuğunuza zarar verir mi?
Masum üfürümler ya da fonksiyonel üfürümler olarak nitelenen sesler kesinlikle çocuğunuza zarar vermez yahut kalıcı bir soruna yolaçmazlar. Masum üfürümü olan ve çocuk kardiyoloji hekimi tarafından değerlendirilen çocuklar tüm spor ve beden aktivitelerine katılabilirler herhangi bir kısıtlama sözkonusu değildir. Zamanla sesler kendiliğinden kaybolur ve bu durum da çocuk yahut ailesi tarafından kesinlikle farkedilemez.

Kalp hastalığına bağlı olarak duyulan patolojik üfürüm nedir?
Kalpte duyulan her üfürüm maalesef masum değildir. Kalpteki yapısal patoloji ve bozukluklara bağlı olarak duyulan üfürümlere patolojik üfürüm denir. Birçok nedeni olmakla birlikte sıklıkla kalbin alt ve üst odacıkları arasındaki duvardaki deliklere ve defektlere bağlı, alt ve üst odalar arasındaki iki kalp kapakçığına ait sorunlarda, kalpten çıkan iki büyük ana damara ait kapak sorunlarında, kalbin içindeki ve dışındaki damarların devamındaki kanal ve darlıklara bağlı duyulabilir. Bu durumlarda patolojiye bağlı olarak kanın hızı artmakta, kan türbülans oluşturmakta daha haşin ve daha net üfürümler ortaya çıkmaktadır. Herzaman yapısal veya doğumsal patolojilerde değil bazen de çocukluk çağında geçirilen enfeksiyonlar ve bazı sistemik hastalıklar sonrasında da kalp kapakçık veya kalp kası hastalıklarına bağlı patolojik üfürümler duyulabilmektedir.

Üfürümün patolojik mi masum mu olduğu muayene ile anlaşılabilir mi?
Deneyimli bir aile hekimi veya çocuk hekimi kalpteki üfürümün masum veya patolojik olabileceğini fizik muayene bulguları ile saptayabilir. Ancak tanının net olarak konulabilmesi ve kafalarda soru işareti kalmaması için üfürüm duyulan çocuğun mutlaka bir çocuk kardiyoloji hekimi tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunun için tüm dünyada ekokardiyografi dediğimiz kalp ultrasonu yapılmaktadır. Çocuğa hiçbir zararı olmayan bu ultrason tetkiki ile üfürümün adı konulur ve takibi buna göre planlanır. Patolojik üfürümler altta yatan nedene göre klinik takip programına alınırlar. Masum üfürümlerde ailenin kaygısı giderildikten sonra normalde kontrole gerek yoktur. Ancak aile eğer arzu ederse yılda birkez çocuk kardiyoloji hekimine kontrole gelebilir.

Kalpte ve damarlarda kandaki volümün veya viskositesinin artmasına bağlı oluşan turbülanın oluşturduğu ses olarak tanımlanır.

Üfürümler masum,fonksiyonel ve patolojik olmak üzere üç kategoride incelenir.

Masum üfürümler: . Kalpte hiçbir patoloji olmadan duyulan üfürümlerdir.Çocukların %50-60’ında duyulabilmektedir. Masum üfürümler sıklıkla yenidoğan, okul ve adölesan dönemi çocuklarda görülmektedir. Masum üfürümler daima sistolik olup müzikal vasıflıdır. Üçüncü dereceyi geçmeyen, thrill alınmayan ve oturarak azalan üfürümlerdir.

Fonksiyonel üfürümler: . Ateş, kansızlık, egzersiz ve anksiyete ile artan kalp hızı patolojik olmayan üfürüme yol açabilir.Bu nedenlerin kaybolmasıyla bu üfürümler kaybolur. Kalpte hiçbir patoloji bulunmamaktadır. Herhangi bir tetkik,tedavi gerekmez.

Patolojik üfürümler:Kalp ve damarlardaki herhangi bir patolojiye bağlı kanın oluşturduğu türbülans sonucu duyulan üfürümlerdir. Kalp ve damarlardaki delik,darlık veya yetersizliğe bağlı oluşabilir.Bu üfürümlerin nedenleri araştırılmalı gerekli ve uygun tedavi seçenekleri belirlenmelidir.Hiç bir klinik bulgu olmadan rutin muayenelerde ve okul taramalarında saptanabilir.Yada ağır klinik bulgular eşlik edebilir. Bazı kalp patolojilerindeki üfürümler masum üfürümlerden ayırt edilemeyebilir.O takdirde ekokardiyografi ile kesin tanı konulabilir.Hatta bazı kalp hastalıkları çocukluk yaş grubunda saptanamayıp erişkin dönemde tanımlanabilir.Bazı kalp patolojilerinde üfürümler hafif olup masum üfürümlerle karışabilir.Yada masum üfürüm düşünülen hastaların bir kısmında kalp hastalığı olabilir.

Hafif damar darlıkları,minimal kapak darlık ve yetmezlikleri,bazı kalp delikleri ve kalp romatizmasına bağlı üfürümler hafif seyrederek gözden kaçabilir veya muayenelerde atlanarak erişkin döneme kadar farkedilemeyebilir.