Çocuklarda Reflü (Gastroösefageal Reflü) ve Tedavisi

Çocuklarda Reflü ya da tam adı ile Gastroösefageal reflü (GÖR) mide içeriğinin yemek borusuna istemsiz kaçışı olarak tanımlanır. Çocukluk çağındaki kusma ve regürjitasyonun ( mide içeriğinin ağza gelmesi) en sık nedenidir.

Kusma sağlıklı bebeklerde fizyolojik bir olay olup, genellikle ilk iki yaş içinde kendiliğinden düzelir. Sadece kusma bebeklerde reflü tanısı için yeterli değildir. Tekrarlayan kusmalar üç aydan küçük bebeklerin yarısında, 4 aylık bebeklerin %23-66‘sında, 12 aylık bebeklerin ise %5-10’unda gözlenir.

Çoğunlukla bu kusma görülen bebekler sağlıklıdırlar, büyümeleri normaldir. Büyük bir çoğunluğunda kusma geçer. Ne zaman ki gastroösefageal reflü GÖR belirtileri ortaya çıkarsa o zaman fizyolojik olmaktan çıkar ve gastroösefageal reflü hastalığı adını alır.

Çocuklarda Reflü Belirtileri:
Reflü özünde bir sindirim sistemi bozukluğu olsa da belirtileri ve sonuçları bakımından, vücudumuzda sindirim sistemi dışındaki organ ve sistemleri de ciddi biçimde etkileyebilmekte hatta ani bebek ölümlerine dahi neden olabilmektedir. Çocuklarda görülen reflünün vücudun çeşitli sistem ve bölgelerindeki belirtileri özetle aşağıdaki gibidir.

Sindirim sistemi ile ilgili olanlar:
Kusma-regürjitasyon
Mideden veya makattan kanama
Boğazda yanma hissi
Yeme güçlüğü
Boğazda takılma hissi
Geğirme
Ağırlık kaybı ve ya büyüme geriliği
Erken doyma hissi
Yemeyi reddetme
Karnın üst kısmında ve göğüste ağrı
Solunum sistemiyle ilgili belirtiler:
Morarma atakları
Solunum durması atakları
Ani bebek ölümü
Mide içeriğinin akciğerlere kaçmasına bağlı akciğerlerin enfeksiyonu (aspirasyon pnömonisi)
Göğüsten hırıltı duyulması(özellikle tedaviye dirençli astım)
Kronik öksürük, nefes alıp verirken ıslık gibi ses duyulması, hıçkırık
Kulak-burun-boğaz belirtileri:
Öksürük
Larenjit(ses tellerinin enfeksiyonu)
Farenjit
Sinüzit
Otit
Boğuk ses
Diğerleri Reflü Belirtilieri:
Bebeklerde huzursuzluk
Uyku bozuklukları
Demir eksikliği anemisi
Havaleyi taklit eden davranış
Sandifer sendromu ( boyunda bir tarafa eğilme ve gövde de istemsiz kas hareketlerinin olmasıdır. Bebekler beslenme sonrası başını geriye atarlar)
Diş çürükleri, ağız kokusu, Göğüs ağrısı
İki yaş altı bebeklerdeki Reflü belirtileri:
Huzursuzluk
Tekrarlayan kusma
Kilo alamama/kaybı
Besin reddi
Kronik öksürük, hırıltı, kısa süreli nefes durması, tekrarlayan akciğer enfeksiyonu gibi solunum sistemi belirtileri.
Uyku bozuklukları
Sandifer sendromu (boynu geriye atma)
Çocuklarda Reflü Tanısı Nasıl Konur?
Yukarıda yazdığım belirtileri olan bebeklerde alınan öykü ve muayene ile çoğu kez reflü tanısı konulur. Ancak eğer tanıda tam emin olunamıyorsa bir takım teknik yöntemlerle de reflü tanısı konulabilir.

Bunlar;

Baryumlu grafi: Baryum içeren sıvı içirilir ve aralıklı röntgen çekilir. Bu yöntemle daha çok ağızdan başlayıp mideye kadar organlarda doğuştan bir anormallik olup olmadığı görülür.
Nükleer sintigrafi: Teknesyum 99 adı verilen nükleer bir maddeyle işaretlenmiş mama ya da sıvı içirilir. Mideden yemek borusuna kaçış olup olmadığı görülür.
PH monitörizasyonu: Bebeğin burnundan bir sonda sokularak yapılan bir tanı yöntemidir. Sondanın alt ucunda mikroelektrod bulunur. Sonda yemek borusunun alt ucuna yerleştirilir. Bu sonda bebekte 24 saat kalır. Bu yöntemle mideden geçen asitle yemek borusunun teması ve reflü süresi ölçülür.
Diğer yöntemler.
Çocuklarda Reflü Tedavisi
Yetişkinlerde de olduğu gibi reflü tedavisine öncelikle yaşam şeklinde ve beslenmede değişiklik yapılarak başlanılır. Buna göre aşağıdaki tavsiyelere uymak faydalı olacaktır;

Bebek ve çocukları az ve sık beslenme reflüyü azaltır.
Bebek ve çocukların, beslendikten sonra gazın çıkarılması ve hemen yatırılmaması,
Yatak başının yaklaşık 30-40 derece kadar kaldırılması faydalı olacaktır.
Emzik kullanımı mide boşalımını arttırdığı için reflüyü azaltabilir.
Mama alan bebeklere antireflü mamalar verildiğinde reflü azalabilir.
Anne sütü alanlara kıvam arttırıcı verilerek reflü azaltılabilir.
Yatış pozisyonu olarak yüz üstü yatış sırtüstüne göre reflüyü azalttığı gösterilmiştir. Ancak ani bebek ölümüne yüz üstü yatış sebep olduğundan çok dikkatli olunmalıdır.
Yanında ya da bebeğin bulunduğu evde sigara içilmemelidir.
Anne sütü veren annelerin kafein ve çikolata gibi yiyecekleri çok tüketmemeleri gerekir.
Daha büyük çocuklarda çikolata, kafein gibi yiyecekler tüketilmemelidir. Yatmadan bir saat önce yemek yememeli, sol yana yatmalı ve yatağın baş kısmı yükseltilmelidir.
Bol karbonhidratlı yiyecek yenmemelidir.
Yemeklerden sonra sakız çiğnemek reflüyü azaltır.
Çocuklarda Besin Alerjisi ve Reflü Etkileşimi
Beslenme güçlüğünün en sık nedenleri reflü hastalığı ve besin alerjileridir. Besin alerjilerinde belirtiler; reflü (kusma), kabızlık, karın ağrısı / kolik ve zayıf büyüme ve beslenme güçlükleridir. Hem besin alerjilerinde hem de reflü hastalığında klinik bulgular aynı olabilir.

Besin alerjilerinde yemek borusu, eozinofil (alerji ile ilgili hücreler) hücrelerin artması ile iltihaplanır. Bu durumda çevresel alerjenler ve sebep olan besinler verilmediği sürece reflü tedavisi sağlanamaz. Besin alerjilerinden sorumlu başlıca gıdaları inek sütü, yumurta, soya, kuru yemişler, yer fıstığı, buğday, balık, kabuklu deniz ürünleri olarak sıralayabiliriz.

Reflü tanısı konulmuş bebeklerin birçoğunda tedaviye gerek duyulmaz. Ancak reflü şiddetli ise ve bebeğin büyümesi etkileniyor ise tedaviye başlanır. Ciddi reflüsü olan ve tedavi ile düzelmeyen bebeklerde besin alerjisi olduğu düşünülür ve mutlaka bir alerji uzmanına danışılması gerekir.