Kabızlık ve Tedavisi

Kabızlık konusunu anlamak için öncelikle normal dışkılama düzenini bilmek gerekir. Yenidoğanda ilk dışkı çıkışı, zamanında doğan yenidoğanlarda genellikle ilk 36 saat içinde gerçekleşirken, prematürlerde (erken doğanlarda) bu süre daha uzun olabilir. Anne sütü ile beslenen yenidoğanlar her beslenme sonrası dışkılayabilir veya 7-10 gün dışkılamayabilirler. Hayatın ilk ayında bebekler günde ortalama 4 kez dışkılar.

Anne sütü/formula mama farkı, ilk 3 ayda anne sütü alan bebekler günde ortalama 3, formula mama alan bebekler ise 2 kez dışkılar. Dışkılama sıklığı; beslenme sıklığı, miktarı ve formula mamanın tipinden etkilenir. Soya bazlı formula mamalar ile beslenenlerde dışkılama sayısı daha azdır, hidrolize kazein içeren mamalar ile beslenenlerde ise dışkılama sayısı daha fazladır.

2 yaş civarında günlük dışkı sayısı ortalama 2 kez, 4 yaştan sonra günde 1-2 kez olur.

Kronik kabızlık en az iki ay süreyle sert ve ağrılı dışkılama ile birlikte dışkılama sıklığının haftada üçten az olması olarak tanımlanmaktadır. Kabızlık şikayeti olan çocukların %95’inin fonksiyonel dediğimiz yani organik sebebi olmayan kabızlıktır.

Fonsiyonel Kabızlık
Yapısal veya biyokimyasal bir neden olmadan inatçı, zorlu, seyrek veya tamamlanamayan dışkılamadır. Bu kabızlık türü çocuklarda özellikle okul öncesi oldukça yaygındır.

3 yaş altı bebeklerde en az bir ay süreyle aşağıdakilerden en az ikisinin varlığı:

Haftada iki veya daha seyrek dışkılama
Tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra en az bir kez dışkı kaçırma
Aşırı dışkı birikimi öyküsü
Ağrılı ve sert dışkılama öyküsü
Rektumda (barsakların son kısmında) büyük dışkı varlığı
Tuvaleti tıkayabilen büyük çaplı dışkı öyküsü
3-4 yaş üzeri çocuklarda en az iki ay süreyle aşağıdakilerden en az ikisinin varlığı varsa fonksiyonel kabızlıktan söz edilebilir.

Haftada iki veya daha seyrek dışkılama
Haftada en az bir kere dışkı kaçırma
Aşırı istemli dışkı tutma öyküsü
Ağrılı ve sert dışkılama öyküsü
Rektumda büyük dışkı varlığı
Tuvaleti tıkayabilen büyük çaplı dışkı öyküsü
Tüm kabızlık olgularının %5’inden azında organik bir neden vardır.

Kabızlıkta Organik Nedenler
Doğumsal anormallikler: Makatın dar olması, makatın kapalı olması gibi
Metabolik ve sindirim sistemi ile ilgili durumlar; Hipotiroidi (tirid hormonu azlığı ve ya yokluğu), kalsiyum fazlalığı, potasyum düşüklüğü, şeker hastalığı, kistik fibrozis, çölyak hastalığı gibi
Sinir sistemi ile ilgili durumlar; Omurilik ile ilgili doğuştan hastalıklar, omirilik travmaları,
Barsak sinir ve kas bozuklukları; Hirschsprung hastalığı (barsak duvarında sinir yokluğu)
Anormal karın kas yapısı
Bağ dokusu hastalıkları
Bazı ilaçlar; antiasitler, fenobarbital(epilepsi ilacı)
Diğer: İnek sütü protein intoleransı, ağır metal alımı (kurşun), D vitamini toksisitesi, botilism
Kabızlık Tedavisi
Kabızlık Tedavisini şu şekilde gruplandırabiliriz.

Diyet değişikliği
Davranış değişikliği
Laksatif kullanımı
Diyet değişikliği
Kabızlık durumunda çocuklar bol sıvı almalıdır. Sebze, meyve ağırlıklı beslenmelidir. Yani posa bırakan yiyecekler tercih edilmelidir. Anne sütü alan bebeklerde kabızlık çok rastladığımız bir durum değildir. Anne sütü alanlarda çoğunlukla ek gıdaya geçiş sürecinde olur. Bu da diyet düzenlenerek çözülür. Formula mama alanlarda mama değişikliği yapılabilir.

Davranış Değişikliği
Tuvalet eğitimine 2 yaşından önce başlanmamalıdır. Tuvalet eğitimi son derece duyarlı verilmelidir. Çünkü tuvalet eğitimindeki aksaklıklar kabızlığın en önemli nedenidir. Özellikle sabahları ve yemekten sonraki yarım saat içinde barsak hareketleri başlar. Çocuklar sabah kahvaltı sonrası tuvalete oturtulmalı ve kakasını yapması teşvik edilmelidir.

Laksatif Kullanımı
Eğer dışkı tıkacı varsa öncelikle bu tıkaç çıkarılmalıdır. Bunun için bebeklerde fitil, 2 yaş üzerindeki çocuklarda lavman tercih edilir. Daha sonra laksatif dediğimiz dışkı yumuşatıcı ilaçlar kullanılır. Bunları düzenli ve uzun süre kullanmak gerekir. Amaç günde bir kez yumuşak kıvamda dışkılamadır. Bu sağlandıktan sonra laksatifler azaltılarak kesilir.